„Kobiety, Życie, Wolność” – 6 miesięcy protestów w Iranie

Marzec jest Miesiącem Historii Kobiet. Z tego powodu nie można pominąć heroicznej walki o prawa kobiet, która obecnie toczy się w Iranie. 16 września 2022 roku stał się datą historyczną w Iranie. Wtedy wybuchły, trwające już 6 miesięcy protesty, które stały się wyzwaniem dla reżimu Islamskiej Republiki Iranu. Protestom tym przewodniczą kobiety, które zrzucają z głów hidżaby i otwarcie domagają się przyznania należnych im podstawowych praw. Sprzeciwiają się również łamaniu praw człowieka, prześladowaniu różnych mniejszości i irańskiemu systemowi politycznemu. Maksymą demonstracji są słowa “Kobiety, Życie, Wolność”, które stały się symbolem feministycznej solidarności kobiet na całym świecie^[1].

System polityczny Iranu

Współczesny system polityczny Iranu znacznie różni się od tego z początku lat 70-tych ubiegłego wieku. Państwem od lat 20-tych XX wieku rządzili szachowie z dynastii Pahlawi^[2]. Iran był w tym czasie zależny od wpływów Wielkiej Brytanii, która pomogła w obaleniu poprzedniej dynastii panującej i przejęciu władzy przez ród Pahlawi. Jednak po II wojnie światowej i działaniach Związku Radzieckiego, który chciał posiadać ten kraj w swojej strefie wpływów, Iran nawiązał bliską współpracą z USA. Dzięki przeprowadzeniu przez Amerykanów udanego zamachu stanu, szach Mohammad Reza Pahlawi uzyskał pełną władzę w państwie. W latach 60-tych, w trakcie białej rewolucji^[3], szach przeprowadził szereg reform, które miały na celu wywołanie pozytywnych zmian w społeczeństwie. Miały one na celu modernizację Iranu i jego zbliżenie do państw zachodnich. Jedną z najważniejszych reform było przyznanie kobietom praw wyborczych. Jednak zmiany wprowadzane przez szacha nie spodobały się duchowieństwu szyickiemu, które doprowadziło do wybuchu protestów przeciwko reformom. Do protestów dołączyli się przedstawiciele społeczeństwa irańskiego o poglądach lewicowych czy liberalnych, którzy popierali ogłoszone reformy, ale oprócz tego domagali się również demokratyzacji państwa. W tym czasie na scenie politycznej po raz pierwszy pojawił się ajatollah – Ruhollah Chomeini, który najpierw został aresztowany, a następnie zmuszony do emigracji. Biała rewolucja nie spotkała się z akceptacją najbiedniejszej warstwy społecznej. Najbardziej religijni żądali powrotu do szyickich zasad życia.

W styczniu 1978 roku wybuchła irańska rewolucja islamska^[4]. Protesty zapoczątkowali uczniowie religijnych szkół, którzy nie zgadzali się z opublikowanymi przez oficjalną gazetę państwową artykułami dotyczącymi Chomeiniego. Wkrótce dołączyła do nich młodzież z rolniczych części Iranu. Były to głównie osoby bezrobotne i nieprzychylne szachowi. W momencie wybuchu protestów, szach postanowił rozwiązać ten niespodziewany problem przy użyciu sił zbrojnych. Doprowadziło to do krwawego tłumienia protestów, często podczas nabożeństw żałobnych w intencji wcześniej poległych, odprawianych przez czterdzieści dni po śmierci. Próby tłumienia zamieszek przez szacha wywoływało napędzanie błędnego koła, które jeszcze bardziej jednoczyło i motywowało uczestników protestów. W tym czasie wszyscy Irańczycy, zarówno o lewicowych, jak i konserwatywnych poglądach, znaleźli się pod wspólnymi hasłami szyickiego islamu, a zwłaszcza okrzykiem bojowym „Bóg jest wielki”. W październiku, tego samego roku został wprowadzony stan wojenny. W czasie kolejnych tygodni przedstawiciele różnych gałęzi krajowej gospodarki ogłosili strajk generalny. W grudniu kilka milionów protestujących uczestniczyło w wystąpieniach w Teheranie, w trakcie których wielu żołnierzy przestało popierać reżim i zaczęło buntować się przeciwko swoim zwierzchnikom. W styczniu 1979 roku szach wraz z rodziną uciekł z Iranu, co oficjalnie było przedstawiane jako wakacje. Pozostawiony w kraju rząd nie zdołał powstrzymać protestujących, do których dołączył Chomejni i już w lutym to on przejął faktyczną władzę w państwie^[5].

1 kwietnia 1979 roku, po referendum, w którym obywatele Iranu wyrazili swoje poparcie dla Chomeiniego i idei państwa religijnego, ustanowiono republikę islamską. Szybko odsunięto ze struktur władzy wcześniejszych uczestników protestów o poglądach lewicowych, nacjonalistycznych bądź intelektualistów. Szyiccy duchowni doprowadzili do wypowiedzenia Aktu Ochrony Rodziny, który (przyjęty za panowania ostatniego szacha) zapewniał kobietom równe prawa w małżeństwie. Kobietom ostatecznie nie odebrano praw wyborczych, gdyż stanowiły duży procent wyborców głosujących na Chomeiniego. W 1981 roku wprowadzony został nakaz noszenia hidżabu oraz zakrywania wszystkich części ciała do dłoni i stóp. W 2005 roku powołana została policja ds. moralności, która ma za zadanie kontrolę przestrzegania obowiązkowego prawa hidżabu oraz pilnowania, czy kobiety nie przebywają w towarzystwie mężczyzn z nimi niespokrewnionych oraz czy nie występują zachowania antyislamskie^[6].

Prawa człowieka w Iranie

Prawa człowieka na Bliskim Wschodzie są często postrzegane jako koncepcja zachodnia, a zwłaszcza amerykańska, sprzeczna z tradycyjnymi wartościami kulturowymi i religijnymi. Niektórzy argumentują, że prawa człowieka, takie jak wolność czy demokracja, nie są zgodne z zasadami islamu. Warto zaznaczyć, że nawet przedstawiciele państw zachodnich nie zawsze wierzą, że uda się przekonać mieszkańców Bliskiego Wschodu do tych idei. W regionie tym dodatkowo panuje przekonanie, że kraje zachodnie wykorzystują prawa człowieka jako narzędzie ingerowania w sprawy wewnętrzne krajów Bliskiego Wschodu.  W Iranie prawa człowieka i prawa kobiet są notorycznie łamane i nie istnieje żaden skuteczny mechanizm ich ochrony. Sam Iran jest mocno odizolowany na arenie międzynarodowej z powodu amerykańskich sankcji. Mimo, iż przeprowadzane są tam wybory, to nie są one dostosowane do demokratycznych standardów. Do kandydowania nie są dopuszczane osoby uważane przez Korpus Strażników Rewolucji za niewystarczająco lojalne^[7], bądź nie wywodzące się z odpowiednich środowisk. W Iranie wciąż wykonywana jest kara śmierci, na którą skazywane jest coraz więcej osób – w 2021 roku liczba ta wynosiła przynajmniej 333 osoby^[8]. Czasami przeprowadzane są również egzekucje publiczne. Zakaz tortur również nie jest respektowany przez władze a zeznania bardzo często są zdobywane za pomocą tej metody. W aresztach i więzieniach również dochodzi do licznych nadużyć, w tym do znęcania, bicia i molestowania seksualnego. Same więzienia są przepełnione, brakuje w nich jedzenia, opieki medycznej oraz bezpiecznych warunków sanitarnych. Tylko w 2021 roku przynajmniej 24 osoby zmarły w podejrzanych okolicznościach wskazujących na tortury zadane podczas pobytu w areszcie lub więzieniu^[9]. Irański kodeks karny ciągle wykorzystuje tradycyjne kary takie jak oślepienia, amputacje, ukamienowania, ukrzyżowania oraz chłosty, które są przestarzałe i godzą w standardy praw człowieka. Wolność słowa także jest ograniczana przez władze Platformy społecznościowe takie jak: Facebook, YouTube oraz komunikatory jak Messenger, Twitter czy Signal są blokowane a osoby, które publikują treści antyrewolucyjne i antyislamskie są aresztowane. Dyskryminowane są mniejszości religijne, etniczne i seksualne. Przedstawiciele mniejszości LGBT narażeni są na przemoc, chłosty lub nawet kary śmierci. Mniejszości etniczne doświadczają trudności w dostępie do podstawowych praw, takich jak edukacja czy prawa pracownicze. Perski pozostaje jedynym oficjalnym językiem w szkołach. Władze Iranu uważają, że jedyną właściwą wiarą jest szyizm, a osoby go nie wyznające są dyskryminowane w praktycznie każdej dziedzinie życia, od edukacji, przez zatrudnienie, aż po miejsce kultu ich wyznań^[10].

Kobiety w Iranie traktowane są jako obywatele drugiej kategorii a ich prawa są nagminnie łamane. Ustawodawstwo irańskie utrudnia dostęp do antykoncepcji. Istotnym problemem jest przemoc wobec kobiet, która występuje na szeroką skalę. Władze irańskie nie kryminalizują przemocy domowej, mordów dokonywanych przez mężów i ojców na swoich żonach i córkach, gwałtów małżeńskich czy małżeństw dzieci. Obrończynie praw kobiet skazywane są za swoją działalność na kary wieloletniego więzienia^[11].

Początek i twarz protestów – Mahsa Amini

Sam początek protestów związany jest z postacią Mahsy Amini. „Mahsa” było jej oficjalnym irańskim imieniem, ale oprócz tego posługiwała się swoim kurdyjskim imieniem Jina, gdyż do tej mniejszości etnicznej należała. Pochodziła ona z Saghghez, miasta w północno-zachodnim Iranie, w prowincji Kurdystan. Przed początkiem protestów Mahsa Amini zdała egzaminy na uniwersytet, gdzie zamierzała studiować prawo. Jednakże nigdy nie przyszło jej spełnić tych planów. W okolicach połowy września 2022 roku Mahsa przyjechała wraz z rodziną do stolicy – Teheranu. Rodzina Amini miała odwiedzić krewnych zamieszkujących stolicę Iranu. W trakcie podróży po mieście, Mahsa Amini wraz z bratem została zatrzymana przez policję ds. moralności^[12]. Mahsa, jak wynika ze słów i zdjęć przekazanych przez jej rodzinę, w chwili spotkania policji ds. moralności była ubrana tak jak nakazują obowiązujące przepisy. Jednakże, funkcjonariuszki policji ds. moralności stwierdziły, że tak nie jest i zabrały Mahsę do aresztu, gdzie miała zostać pouczona na temat poprawnego noszenia hijabu. W tym czasie jej brat otrzymał informację, że Mahsa zostanie wypuszczona po godzinie. Jednak tak się nie stało, a jej rodzina dowiedziała się od władz, że dziewczyna doznała zawału serca i została przewieziona do szpitala. Kiedy rodzina Amini znalazła ją w szpitalu,była w szoku, gdy dowiedziała się, że Mahsa jest w śpiączce. Historia ta nie jest tak prosta jak przedstawiają ją władze. Kobiety, które były w areszcie razem z Mahsą Amini wyznały, że w trakcie drogi do aresztu była ona obrażana i torturowana. Po dotarciu do aresztu Mahsa zaczęła tracić wzrok i zemdlała. Ambulans dotarł do aresztu po 30 minutach, a kolejne półtorej godziny zajęła droga do szpitala, gdzie została wprowadzona w stan śpiączki.

Rodzina Mahsy Amini udostępniła zdjęcie leżącej w szpitalnym łóżku Mahsy. Bardzo szybko #mahsaamini zaczął zdobywać popularność. Iranki i Irańczycy chcieli wiedzieć co się jej stało. 16 września 2022 roku media społecznościowe obiegła informacja o śmierci 22-letniej Mahsy Amini. Rodzina twierdziła, że Mahsa była zdrową młodą kobietą, która nie miała żadnych przewlekłych dolegliwości. Co innego uważały irańskie władze, które powtarzły frazę, że Mahsa zmarła na atak serca, spowodowany przez długotrwałą chorobę. 7 października 2022 roku irański koroner wydał raport, z którego wynika, że Mahsa nie zmarła z powodu uderzeń w głowę ani w kluczowe organy i części ciała^[13]. Zastanawiający był dobór słów, gdyż można byłoby z nich stwierdzić, że Mahsa Amini nie zmarła z powodu pobicia, ale słowa te nie zaprzeczają, że do takiego wydarzenia doszło. Tak samo zastanawiająca mogła być przyczyna śmierci podana przez irańskie władze, które wskazywały na zawał serca przez długotrwałą chorobę. Jednak taka wersja wydarzeń była zbyt dogodna dla władz irańskich i ciężko sobie wyobrazić, że taka przyczyna śmierci wystąpiła akurat w czasie pobytu Mahsy Amini w areszcie. Zwłaszcza jeśli weźmie się pod uwagę historię łamania praw kobiet w Iranie. Mieszkańcy Iranu wierzą w słowa rodziny Amini, odrzucają oficjalną wersję głoszoną przez władze i już od 16 września 2022 roku protestują.

Przebieg protestów

To, co we wrześniu spotkało Mahsę Amini, przelało czarę goryczy i spowodowało, że Irańczycy wyszli na ulice aby domagać się swoich praw. Protesty rozpoczęły się w rodzinnym mieście Mahsy, Saghghez, po czym rozlaly się na cały kraj. Trwają one nieprzerwanie od śmierci Mahsy. Uczestniczą w nich członkowie społeczeństwa w różnym wieku, grupą dominującą jest pokolenie Z, czyli osoby urodzone po 1995 roku^[14]. Falę protestów rozpoczęły kobiety, które w swoich wystąpieniach przeciwko władzy zdejmowały i często paliły hidżaby. Oprócz tego publicznie ścinały swoje włosy. Protestujący początkowo domagali się zastąpienia prawa nakazującego noszenie hijabu na prawo do samodzielnego decydowania przez kobiety o tym, czy chcą czy też nie odkrywać swoje włosy, zlikwidowania policji ds. moralności oraz wprowadzenia równego i sprawiedliwego traktowania kobiet. Obecnie protestujący, oprócz wyżej wymienionych postulatów, żądają demokracji i zmiany reżimu.Wiodącym hasłem protestów stały się słowa “Kobiety, Życie, Wolność”^[15]. Od 16 września 2022 roku protesty rozprzestrzeniły się na co najmniej 133 miast i 143 uniwersytety irańskie^[16].

Siły rządowe rozprawiają się z protestującymi wyjątkowo brutalnie. Często otwierają ogień do protestujących, którzy głównie protestują w sposób pokojowy. Zdarza się wiele przypadków tortur osób aresztowanych a także przypadki napaści na tle seksualnym^[17]. W trakcie protestów według danych władz Iranu zginęło ponad 300 osób, ale organizacje zajmujące się prawami człowieka szacują, że zginęło przynajmniej 600 osób, jednak organizacje te zaznaczają, że liczba jest najprawdopodobniej mocno zaniżona^[18].

Jednym z najczarniejszych dni trwających protestów był “krwawy piątek”, 30 września 2022 roku. Według danych Human Rights Watch tego dnia policjanci i przedstawicieli irańskiego wywiadu otworzyli ogień do protestujących w okolicy głównego meczetu w Zahedanie, mieście zamieszkałym głównie przez mniejszość sunnicką w pobliżu irańsko-pakinstańskiej granicy^[19]. Służby rządowe wystrzeliwały do zgromadzonych gaz łzawiący oraz ostrą amunicję z dachów okolicznych budynków. Część uczestników protestu zaczęła rzucać kamieniami do członków służb państwowych. W dalszej części dnia niektórzy protestujący w swoich starciach z policją i agentami wywiadu zaczęli wykorzystywać koktajle Mołotowa. Po tych wydarzeniach protesty w Zahedanie trwały jeszcze kilka dni. Nieznana jest dokładna liczba osób, które zginęły tego dnia, ale lokalna organizacja zajmująca się prawami człowieka ustaliła, że pomiędzy 30 września a 5 października zginęło w Zahedanie 97 osób, w tym aż dziesięcioro dzieci. Można założyć, że większa część tej liczby zginęła w trakcie “krwawego piątku”^[20]. Władze Iranu nie wyciągnęły wniosków ani nie okazały skruchy po masakrze w Zahedanie i kontynuują używanie siły wobec uczestników protestów.
Od początku protestów prawie 20 tysięcy osób zostało zatrzymanych przez służby. Niektórym wciąż stawiane są poważne zarzuty i zmuszeni są oni do uczestnictwa w procesach, w których oskarżeni są pozbawieni podstawowych praw takich jak posiadanie obrońcy. Część oskarżonych została skazana na karę śmierci. Dla obrońców praw człowieka alarmujące są zwłaszcza egzekucje, przeprowadzane na skazanych na karę śmierci, gdyż nieznana jest ich skala^[21].

Reakcja społeczności międzynarodowej

Większość społeczności międzynarodowej poparło protestujących. Od początku protestów krytykowana jest postawa władz irańskich i brutalny sposób rozbijania tych wystąpień. Na początku października 2022 roku Najwyższy Przywódca Iranu Ali Chamenei ogłosił, że demonstracje a według władz – zamieszki, zostały zorganizowane przez wrogów Iranu, USA i Izrael^[22]. Stany Zjednoczone na czele z prezydentem Joe Bidenem wyraziły swoje zaniepokojenie brutalnym sposobem rozprawy z protestującymi stosowanymi przez irańskie służby. Zapewniono również o amerykańskim poparciu dla protestów. Wielka Brytania, poprzez wezwanie najwyższego rangą irańskiego dyplomaty, przekazała, że Iran nie powinien za protesty obwiniać obcych państw, ale wyciągnąć wnioski z postulatów protestujących i spróbować naprawić swój system. W wielu krajach odbywały lub nadal odbywają się protesty solidarnościowe z protestującymi Irańczykami. W trakcie wielu kobiety ścinają włosy.

Na całym świecie, organizowane są różne wydarzenia mające na celu wsparcie uczestników protestów w Iranie. Manifestacje solidarności z protestującymi odbyły się m.in. w Paryżu czy Berlinie^[23]. Do lutego 2023 roku USA, Kanada, Wielka Brytania, Unia Europejska i Nowa Zelandia nałożyły sankcje na osoby lub podmioty związane z irańskimi władzami. Z inicjatywy Stanów Zjednoczonych Iran został usunięty z Komisji ds. Statusu Kobiet ONZ. Rada Praw Człowieka ONZ potępiła zatrzymywanie protestujących przez irańskie służby, skazywanie ich na kary śmierci oraz brutalne rozbijanie pokojowych protestów. 24 listopada 2022 roku, Rada Praw Człowieka zdecydowała o utworzeniu specjalnej misji rozpoznawczej, w celu zbadania rzekomych naruszeń praw człowieka w Islamskiej Republice Iranu w związku z protestami, które rozpoczęły się 16 września 2022 r.^[24].

Protesty w Iranie w mediach społecznościowych

Platformy i media społecznościowe odgrywają istotną rolę w trakcie protestów w Iranie. Z jednej strony są one wykorzystywane przez uczestników protestów. Służą protestującym do komunikacji między sobą, do informowania o lokalizacjach protestów oraz miejscach gdzie gromadzą się służby irańskie. Z drugiej strony media i platformy społecznościowe pomagają w zainteresowaniu społeczeństw innych krajów oraz informowaniu ich o bieżącej sytuacji w Iranie. Irańska aktorka Golshifteh Farahani regularnie zamieszcza na swoim profilu na Instagramie zdjęcia i filmy związane z wydarzeniami w rodzinnym kraju. Wśród nich są również te brutalne przedstawiające jak policja rozprawia się z protestującymi oraz zdjęcia kobiet, które zginęły w trakcie protestów, walcząc o lepszy świat dla siebie samych i przyszłych pokoleń. W mediach społecznościowych hasztagi związane z protestami w Iranie są bardzo popularne. #MahsaAmini stał się najczęściej używanym na irańskim Twitterze. Liczba tweetów i retweetów tego hasztagu przekroczyła 330 milionów. Nie istnieją niestety statystyki dotyczące ilości tweetów z wykorzystaniem #MahsaAmini w skali światowej. Jedno jest pewne – liczba ta jest olbrzymia. Na Instagramie #MahsaAmini został użyty prawie dwa miliony razy a #iranprotests ponad 600 tysięcy. Jeszcze bardziej imponujące są wyniki na TikToku. #MahsaAmini został wykorzystany ponad 2 miliardy razy, #Mahsa_Amini ponad 550 milionów a #iranianprotests2022 ponad 28 millionów, #iranprotests prawia 200 milionów oraz #iranprotest ponad 44 miliony razy. Liczby te są kolosalne i wskazują na światowe zainteresowanie protestami w Iranie. Treści publikowane na TikToku w większosci informują co dzieje się obecnie w Iranie, inne przedstawiają kobiety ścinające swoje włosy, ale zdarzają się też publikacje niekonwencjonalne, ale dzięki swojej formule poruszają tłumy. Jedną z ciekawszych formuł wykorzystuje konto @nikaazarrii. Użytkowniczka ta publikuje wiele treści w formie „Get Ready with Me in Iran” lub „Get Ready with Me to Get Killed in Iran”, w których pokazuje za jakie ubrania można wpaść w kłopoty w Iranie będąc kobietą. W mediach społecznościowych bardzo często w tle filmów przedstawiających lub związanych z protestami w Iranie przewija się “Another Love” Toma Odella. Piosenka ta stała się jednym z symboli tych wystąpień. Najczęściej używany klip tej piosenki został nagrany na koncercie Odella, gdzie można usłyszeć tłum śpiewający słowa: A jeśli ktoś cię skrzywdzi, chcę walczyć / Ale moje ręce zostały złamane o jeden raz za dużo / Więc ja użyję swojego głosu, będę tak cholernie niegrzeczny/ Słowa, które zawsze wygrywają, ale wiem, że ja i tak przegram. To właśnie te słowa stały się tak istotne dla protestujących i ich sympatyków. Jednak “Another Love” to nie jedyna piosenka związana z protestami w Iranie.

Grammys

W październiku 2022 roku ogłoszono powstanie nowej nagrody Grammy, nagrody dla najlepszej piosenki na rzecz zmian społecznych^[25]. W przeciwieństwie do innych nagród Grammy, nagroda dla najlepszej piosenki na rzecz zmian społecznych jest nagrodą specjalną za zasługi. Nagroda Grammy dla najlepszej piosenki na rzecz zmian społecznych wyróżnia autorów piosenek lub tworzących muzykę opartą na przekazie, który uwypukla bieżące problemy społeczne oraz inspiruje do pozytywnych zmian na rzecz całego świata. Aby taka piosenka mogła ubiegać się o nagrodę, musi być wydana w ciągu ostatnich pięciu lat. W trakcie 65. gali rozdania nagród Grammy, która odbyła się 6 lutego 2023 roku, Pierwsza Dama Stanów Zjednoczonych Jill Biden wręczyła nagrodę dla najlepszej piosenki na rzecz zmian społecznych. Nagrodę tę otrzymał Szerwin Hadżipur za piosenkę „Baraye”, która stała się praktycznie nieoficjalnym hymnem irańskich protestów. Jill Biden podkreśliła, że „Baraye” to potężne i poetyckie wezwanie do wolności i praw kobiet^[26], które nadal inspiruje ludzi do zmian. Przed publikacją „Baraye”, Szerwin Hadżipur był niezbyt rozpoznawanym piosenkarzem. Brał udział w irańskiej wersji “Idola”, z którego odpadł dopiero w ostatniej rundzie. Jednak 28 września 2022 roku Szerwin zamieścił na swoim profilu na instagramie “Baraye”. W utworze tym, napisanym dla poparcia protestów, wykorzystał tweety zaczynające się od słowa baraye, tłumaczonym z perskiego jako “dla” lub “z powodu”. Inspiracją dla takiej formy utworu był trend, zapoczątkowany po śmierci Mahsy Amini i rozpoczęciu protestów w Iranie, który pojawił się na Twitterze i innych mediach społecznościowych. Polegał on na tym, że użytkownicy zamieszczali swoje prywatne powody wspierania protestów oraz domagali się zmiany reżimu w Iranie. W ciągu 48 godzin “Baraye” zostało odtworzone ponad 40 milionów razy, co jest imponującym wynikiem w kraju liczącym 87 milionów mieszkańców. Już 29 września 2022 roku Szerwin Hadżipur został aresztowany przez Korpus Strażników Rewolucji Irańskiej, którzy zmusili go do usunięcia “Baraye” z Instagrama. W czasie aresztu Hadżipura agencja informacyjna Tasnim, powiązana z irańskimi władzami, opublikowała własną wersję “Baraye” z obrazami przedstawiającymi domniemane osiągnięcia republiki islamskiej zamiast oryginalnych tweetów przeciwko reżimowi. 4 października 2022 roku Szerwin Hadżipur został zwolniony z aresztu za kaucją. Hadżipur nie udzielił żadnego wywiadu po wygraniu nagrody Grammy i odmówił udzielenia wszelkich komentarzy. Po ceremonii rozdania nagród napisał jedynie na swoim profilu na Instagramie “Wygraliśmy”^[27]. W mediach społecznościowych pojawiło się wideo, które miało ukazywać moment, w którym Szerwin Hadżipur razem z przyjaciółmi oglądał transmisję ceremonii i wydawał się oszołomiony tym, że jego piosenka zdobyła tę nagrodę.

Zakończenie

Protesty w Iranie pociągnęły za sobą setki ofiar, których liczba nieustannie rośnie. Jednak Iranki i Irańczycy nie poddają się i nadal protestują. Są to bez wątpienia największe demonstracje od czasów ustanowienia Islamskiej Republiki Iranu w 1979 roku. Protestujący mogą liczyć na wsparcie emocjonalne i duchowe ludzi z całego świata, jednak to oni sami muszą doprowadzić do zmiany reżimu. Sam Iran ze względu na sankcje amerykańskie jest dość izolowany na arenie międzynarodowej, więc niestety realne wsparcie może okazać się niemożliwe. Jednak w 1979 roku udało się obalić szacha, z którego działań niezadowolona była większość społeczeństwa. Skoro teraz znowu większość społeczeństwa jest niezadowolona z działań obecnej władzy, to może uda się tego znowu dokonać?

Czasami nie do końca umiemy zrozumieć idee z innych części świata. Wpływa na to wiele czynników jak chociażby kraj urodzenia, miejsce zamieszkania, sposób w jaki jesteśmy wychowani. Te różnice kulturowe sprawiają, że każdy zakątek świata jest inny, wyjątkowy. Jednak te różnice mogą sprawiać trudność w zrozumieniu niektórych koncepcji. Często nawet wydaje nam się, że je rozumiemy, chociaż jest na odwrót, bądź pojmujemy zaledwie fragment. Mi, autorce tego tekstu, wydawało się, że pojmuję walkę o prawa kobiet na Bliskim Wschodzie. Ale chyba momentem, licząc od początku mojego zainteresowania protestami w Iranie, w którym w pełni zrozumiałam o co protestują Iranki, było odkrycie profilu @nikaazarri na TikToku. Jej „Get Ready with Me to Get Killed in Iran” uświadomiło mi jak dane ubrania mogą sprawić kłopoty w Iranie. Kiedy jako Polka, Europejka, żyjąca w 2023 roku zobaczyłam, że kobiety w Iranie nie mogą nosić ubrań, które dla mnie są czymś normalnym i kobiety je noszące widzę codziennie na ulicach Warszawy, uświadomiłam sobie o co tak naprawdę walczą kobiety w Iranie. One chcą normalnego, godnego życia. Protestują o coś, co powinno być ich prawem, a nie być traktowane jako przywilej. I właśnie dlatego obecnie muszą narażać swoje życie, biorąc udział w protestach, w trakcie których wierzą, że uda się wywalczyć to, co im się należy – prawo do godnego życia.

Jedno jest pewne – Iran już nigdy nie będzie taki sam jak przed 16 września 2022 roku i śmiercią Mahsy Amini.

1. https://www.lemonde.fr/en/international/article/2022/10/10/woman-life-freedom-the-origins-of-iran-s-rallying-cry_5999763_4.html [dostęp 12/03/2023] ↑

2. Szach to perski termin oznaczający króla, który został przyjęty do wielu języków i jest często wykorzystywany na Bliskim Wschodzie. ↑

3. Białą rewolucją nazywa się proces modernizacji Iranu na wzór zachodni, który został zapoczątkowany w latach 60-tych ubiegłego wieku przez szacha Mohammada Reza Pahlawiego. W wyniku tych reform, kobiety w Iranie otrzymały prawa wyborcze. ↑

4. N. Davis, Na krańce świata. Podróż historyka przez historię, Wydawnictwo Znak, 2022 ↑

5. https://www.britannica.com/event/Iranian-Revolution [dostęp 12.03.2023] ↑

6. M.Axworthy, Revolutionary Iran. A History of the Islamic Republic, Penguin Books, Londyn, 2019 ↑

7. https://www.amnesty.org/en/location/middle-east-and-north-africa/iran/report-iran/ [dostęp 12.03.

   2023] ↑

8. https://worldcoalition.org/2022/06/10/annual-report-on-the-death-penalty-in-iran-2021/ [dostęp 12.03.2023] ↑

9. https://www.amnesty.org/en/location/middle-east-and-north-africa/iran/report-iran/ [dostęp 12.03.

   2023] ↑

10. https://www.amnesty.org/en/location/middle-east-and-north-africa/iran/report-iran/[dostęp 12.03.2023] ↑

11. https://www.amnesty.org/en/location/middle-east-and-north-africa/iran/report-iran/ [dostęp 12.03.2023] ↑

12. Policja ds Iranu odpowiedzialna była za sprawdzanie czy kobiety ubierają się w sposób zgodny z prawem oraz czy występują zachowania antyislamskie. ↑

13. https://www.aljazeera.com/news/2022/10/7/iranian-coroner-denies-mahsa-amini-died-from-blows-to-body [dostęp 12.03.2023] ↑

14. Według Encyklopedii Zarządzania, pokolenie Z jest najczęściej definiowane jako osoby urodzone na przełomie XX i XXI wieku. ↑

15. Słowa te wcześniej były wykorzystywane przez członkinie kurdyjskiego ruchu kobiecego, części kurdyjskiego ruchu wolnościowego, który powstał w odpowiedzi na prześladowania Kurdów ze strony rządów Iranu, Iraku, Turcji i Syrii. ↑

16. https://iranprimer.usip.org/blog/2022/nov/10/explainer-irans-university-protests [dostęp 12.03.2023] ↑

17. https://www.amnesty.org/en/documents/mde13/6390/2023/en/ [dostęp 12.03.2023] ↑

18. https://www.rferl.org/a/iran-protests-death-count-human-rights-report/32224340.html [dostęp 12.03.2023] ↑

19. https://www.hrw.org/news/2022/12/22/iran-bloody-friday-crackdown-years-deadliest [dostęp 12.03.2023] ↑

20. https://www.hrw.org/news/2022/12/22/iran-bloody-friday-crackdown-years-deadliest [dostęp 12.03.2023] ↑

21. https://www.hrw.org/news/2022/12/13/iran-death-sentences-against-protesters [dostęp 12.03.2023] ↑

22. https://www.bbc.com/news/world-middle-east-63118637 [dostęp 12.03.2023] ↑

23. https://www.dw.com/en/iran-worldwide-solidarity/g-63328166 [dostęp 12.03.2023] ↑

24. https://news.un.org/en/story/2022/11/1131022 [dostęp 12.03.2023] ↑

25. https://www.grammy.com/news/2023-grammys-best-song-social-change-special-merit-award-recording-academy-interview-industry-round-table-common-pj-morton-harvey-mason-jr [dostęp 12.03.2023] ↑

26. https://www.nytimes.com/2023/02/05/arts/music/baraye-iran-protest-grammy.html [dostęp 12.03.2023] ↑

27. https://www.nytimes.com/2023/02/05/arts/music/baraye-iran-protest-grammy.html [dostęp 12.03.2023] ↑