W zeszłym tygodniu w mediach zawrzało, gdy Mark Zuckerberg ogłosił nową nazwę i logo Facebooka – Meta[1]. Jest to kolejny ruch,, który stara się wypozycjonować Facebooka bliżej zdecentralizowanego świata blockchainu i krypto. W lipcu 2019 Facebook przedstawił swoją wersję stablecoin (kryptowaluty, której wartość jest zawsze równa $1), Libra, której nazwa, po fiasku marketingowym związanym z wprowadzeniem monety na rynek, została zmieniona na Diem. Już wtedy Facebook spotkał się z dużą krytyką dotyczącą motywacji stojących za wypuszczeniem własnej kryptowaluty. Wielu krytyków spekulowało, że Diem to kolejny sposób Facebooka na zbieranie większej ilości danych o użytkownikach sieci. Pomimo bycia nazywaną kryptowalutą, facebookowy Diem jest bardziej cyfrową walutą ze względu na brak decentralizacji. Bitcoin i inne kryptowaluty opierają się na blockchainie, w którym każdy użytkownik sieci posiada swoją kopię łańcucha i wszystkich dokonanych transakcji, przez co waluta i system są oparte nie na zaufaniu a na niezawodności systemu[2], który jak dotąd jest uważany za nie do zhakowania. Diem nie działa na zdecentralizowanym blockchainie, a na centralnych serwerach (pomimo Facebooka usilnie nazywającego swój system Libra blockchainem, niedziałającym na zasadzie bloków). Oznacza to, że tylko kilka osób ma dostęp do zapisu wszystkich transakcji dokonanych przy użyciu waluty[3]. Mimo zapewnień Christiana Catalini (współtwórcy Diem i Libry), iż Facebook nie będzie posiadał danych o użytkownikach waluty[4], krytycy są sceptyczni co do ochrony prywatności. W wywiadzie dla Hackermoon, Milana Valmont, CEO i założyciel rozwiązań uczenia maszynowego KIRA, na pytanie czy możemy czuć, że nasze dane są chronione, gdy używamy Diem, odpowiada Oczywiście! Możemy mu [Diem[5]] ufać tak bardzo jak ufamy WeChat w Chinach, jeśli wiesz co mam na myśli[6].
Podobne zarzuty dotyczą Meta, czyli wspomnianej już wcześniej nowej odsłony Facebooka. Rosnąca popularność pojęcia metaverse (wirtualnego świata, w którym użytkownicy funkcjonują jako awatary wchodzące ze sobą w interakcje, zdolne do kupowania ziemi, przedmiotów, sprzedawania sztuki, muzyki itd. w wirtualnej przestrzeni) zdecydowanie przyczyniła się do zmiany strategii Facebooka. Oczywiście, zmiana nazwy niesie za sobą nowy metaverse – Facebookowy świat wirtualnej rzeczywistości. Warto pamiętać, że prawdziwy metaverse tak naprawdę jeszcze nie istnieje[7], zaś zdecentralizowane aplikacje takie jak Decentraland, choć są bliskie metaversowi, jednak jeszcze nie są w stanie połączyć wszystkiego w jednym wirtualnym świecie. Podobnie jak Diem, metaverse Facebooka nie będzie działał na zdecentralizowanym blockchainie i operował inteligentnymi kontraktami (ang. smart contracts). Meta to prawdopodobnie tylko świat VR, funkcjonującej na serwerach Facebooka. To wirtualna rzeczywistość pozwalająca na integrację elementów zdecentralizowanego świata blockchainu do scentralizowanego świata Facebooka – Zuckerberg podkreśla, że w Mecie użytkownicy będą mogli korzystać z NFTs istniejących na blockchainie Ethereum[8]. Marcus Carter, starszy wykładowca na Uniwersytecie w Sydney zajmujący się kulturą cyfrową, podkreśla, że świat Facebooka jest stworzony nie dla rozrywki, a stricte w celu zbierania danych osobowych. Naukowiec twierdzi, że Technologia metaverse to technologia, która jest prawdopodobnie najbardziej efektywna w ekstrakcji danych, dodając, że sensory mogą zbierać informacje w jaki sposób poruszamy się w wirtualnym świecie, aby potem móc nas zidentyfikować w świecie fizycznym[9]. W momencie, gdy metaverse działa na zdecentralizowanym blockchainie, w którym wszelkie dane są zakodowane w bloku, pozostawianie za sobą danych behawioralnych nie jest aż tak dużym problemem. Jednak, gdy wirtualny świat jest własnością firmy, o której wiadomo, że zbiera dane o użytkownikach i wykorzystuje je dla zysku, nie dziwne jest, że motywacje Facebooka dla stworzenia metaversu są często oceniane jako wątpliwe.
Blockchain i zdecentralizowany metaverse dają użytkownikom internetu szansę na odzyskanie kontroli nad własnymi danymi, siecią oraz tym, jak wygląda internet. Omawiając początki internetu, w swojej książce Wiek kapitalizmu inwigilacji, Shoshana Zuboff podkreśla, że internet nie musiał koniecznie pójść w stronę gromadzenia danych i kapitału przez wielkie technologiczne korporacje takie jak Facebook czy Google, mimo iż giganci internetu chcieliby, żebyśmy tak myśleli. Niebezpieczeństwo, że zajmiemy się zatrzaskiwaniem drzwi do pokoi, których los jest już przypieczętowany, jest bardzo realne pisze Zuboff w 2019 roku[10]. Rzeczywiście, dla scentralizowanej formy internetu może być już zbyt późno. Jednak stoimy u progu rewolucji sieci; coraz więcej aplikacji działa na blockchainach, takich jak wspomniany już Ethereum, dając możliwość decentralizacji cyfrowych kontaktów. Decentralizacja i zakodowanie danych w blockchainie może być sposobem oddania użytkownikom sieci władzy nad ich danymi w internecie (zarówno tymi podanymi dobrowolnie, jak i danymi behawioralnymi zebranymi podczas aktywności). Jednak, w przeciwieństwie do blockchainowych metraversów, bazujących na decentralizacji, konsensusie użytkowników oraz inteligentnych kontraktach, ten stworzony przez Zuckerberga będzie zarządzany centralnie przez Facebooka i będzie istniał na serwerach firmy, a nie na zdecentralizowanym łańcuchu blockchain[11]. W swoim czwartkowym tweecie Brendan Forster, założyciel portfela kryptowalut Dharma, porusza bardzo ważną kwestię. W reakcji na nową nazwę i metaverse Facebooka, Foster sygnalizuje, że musimy zdecydować czy chcemy metaverse Ethereum czy Facebooka – metaverse otwarty czy zamknięty, w rękach Facebooka czy w rękach społeczeństwa[12].
Zmiana nazwy nie zadziała nagłym usunięciem problemów [wizerunkowych[13]] Facebooka mówi Mike Proulx, dyrektor researchu w Forrester, odnosząc się do wizerunku Facebooka jako firmy zarabiającej na niejawnym zbieraniu i wykorzystywaniu danych użytkowników[14]. Ostatnie ruchy Facebooka sprawiają wrażenie, że właśnie to jest celem Zuckerberga – pozorowane nowych funkcji na zdecentralizowany świat blockchainu i kryptowalut. Zarówno Diem jak i metaverse są w stanie połączyć się mostem łączącym blockchainy i Dapps, tak aby waluty, NFTs, tokeny itp., funkcjonujące na zdecentralizowanych blockchainach, takich jak Ethereum czy Polygon, mogły być wykorzystywane i wymieniane w metaversie Facebooka. Popularność Facebooka wśród osób nie będących zaznajomionymi z kryptowalutami i blockchainem może nieść za sobą poważne konsekwencje. Użytkownicy Facebooka mogą czuć się zachęceni do skorzystania z Diem i Mety, ponieważ będą one bardziej intuicyjne oraz będzie można ich używać przez własne konto znanego już użytkownikom Facebooka, na którym są oni połączeni ze znajomymi, mają stworzone grupy społeczne, polubione strony itd. W takim wypadku kontakt większości społeczeństwa sieci ze światem blockchainu będzie odbywał się przez portal Facebooka, który wciąż będzie zbierał dane o użytkownikach. Możliwe, że ruch Facebooka, aby wyprodukować własną kryptowalutę oraz zmienić nazwę na Meta nie ma na celu zmiany wizerunku Facebooka i pozowania na zdecentralizowany serwis internetowy, a jedynie rywalizację ze zdecentralizowaną siecią i ochronę w obawie przed utratą danych użytkowników na rzecz blockchainów i ich metaversów, na które użytkownicy Facebooka mogliby przenieść część swojej aktywności.
-
Ingram, D., 2021. Facebook goes Meta: Zuckerberg announces new corporate name. [online] NBC News. Available at: <https://www.nbcnews.com/tech/tech-news/facebook-goes-meta-zuckerberg-announces-major-restructuring-rcna3605> [Dostęp: 01.11.2021]. ↑
-
Nakamoto, S., 2008. Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System. [online] Bitcoin.org. Available at: <https://bitcoin.org/en/bitcoin-paper> [Dostęp: 01.11.2021] ↑
-
Lopatto, E., 2019. Facebook’s cryptocurrency Libra, explained. [online] The Verge. Available at: <https://www.theverge.com/2019/6/26/18716326/facebook-libra-cryptocurrency-blockchain-irs-starbucks> [Dostęp: 01.11.2021]. ↑
-
Browne, R., 2021. Facebook-backed Diem aims to launch digital currency pilot later this year. [online] Available at: <https://www.cnbc.com/2021/04/20/facebook-backed-diem-aims-to-launch-digital-currency-pilot-in-2021.html> [Dostęp: 01.11.2021]. ↑
-
KK ↑
-
Pandey, I., 2021. Can Trusting Facebook’s Diem with Financial Data Threaten User Privacy? | Hacker Noon. [online] Hackernoon.com. Available at: <https://hackernoon.com/can-trusting-facebooks-diem-with-financial-data-threaten-user-privacy-ex2k35xy> [Dostęp: 01.11.2021]. ↑
-
Robertson, A. and Peters, J., 2021. What is the metaverse, and do I have to care?. [online] The Verge. Available at: <https://www.theverge.com/22701104/metaverse-explained-fortnite-roblox-facebook-horizon> [Dostęp: 01.11.2021]. ↑
-
Tan, Eli. „Facebook’S Metaverse Will Support Nfts”. Coindesk.Com, 2021, https://www.coindesk.com/business/2021/10/28/facebooks-metaverse-will-support-nfts/. [Dostęp: 02.11.2021]. ↑
-
Vanian, J., 2021. Mark Zuckerberg’s metaverse may be as privacy flawed as Facebook. [online] Fortune. Available at: <https://fortune.com/2021/10/29/mark-zuckerberg-metaverse-privacy-facebook-meta/> [Dostęp: 01.11.2021]. ↑
-
S. Zuboff. 2019. The Age of Surveillance Capitalism. Profile Books: UK. ↑
-
Morris, D., 2021. Facebook Steals Another Crypto Idea for Its Nonsensical Rebrand. [online] Coindesk.com. Available at: <https://www.coindesk.com/tech/2021/10/29/facebook-steals-another-crypto-idea-for-its-nonsensical-rebrand/> [Dostęp: 01.11.2021]. ↑
-
Forster, B. [@brendan_dharma]. 28 October 2021. Twitter. [online] https://twitter.com/brendan_dharma?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1453815996641419281%7Ctwgr%5E%7Ctwcon%5Es1_&ref_url=https%3A%2F%2Fwww.coindesk.com%2Ftech%2F2021%2F10%2F29%2Ffacebook-steals-another-crypto-idea-for-its-nonsensical-rebrand%2F [Dostęp: 01.11.2021]. ↑
-
KK ↑
-
Culliford, E. and Dang, S., 2021. Facebook changes name to Meta as it refocuses on virtual reality. [online] Reuters. Available at: <https://www.reuters.com/technology/facebooks-zuckerberg-kicks-off-its-virtual-reality-event-with-metaverse-vision-2021-10-28/> [Dostęp: 01.11.2021]. ↑